Beschermd onderkomen

Een beetje verscholen in een bosje aan het Westerveen, tegenover de kas van Reinhart Orchideeën, ligt een bunker langs de spoorlijn. Een betonnen trap leidt naar de ingang, maar naar binnen gaan is niet verstandig. Het is er aardedonker en je verdwaalt er gemakkelijk.

Bovendien werd de bunker gebruikt door een bezorger van huis-aan-huisbladen (niet de Harense) om zich van zijn voorraad te ontdoen door die in de fik te steken. Bij het lopen in de bunker stuiven de aswolken in het rond.

De fortificatie is niet in de Tweede Wereldoorlog gebouwd door de Duitsers, zoals door velen wordt gedacht, maar stamt uit de daaropvolgende oorlog, de Koude. Als “de Russen” zouden komen, moesten onze manschappen en materieel onder andere per spoor worden getransporteerd om het tij te keren. Daartoe werd gewerkt aan voorzieningen om het spoorverkeer doorgang te geven, ook in “buitengewone omstandigheden”, zoals het in de Nota Civiele Verdediging in 1972 door de regering enigszins verhullend wordt verwoord.

Er werden bij diverse rangeerterreinen in Nederland “beschermde onderkomens” – ook al zo’n eufemisme – gebouwd, die plaats boden aan de NS-districtsleiding of -rayonstaven. Deze bunkers waren zelfvoorzienend wat betreft elektriciteit en brandstof. Ook was er extra sein- en telecommunicatieapparatuur aanwezig met aansluitingen op het gewone PTT-net en op diverse noodnetten.

Met de bouw van de zo’n 170.000 gulden kostende bunker aan het Westerveen werd pas in het najaar van 1973 een begin gemaakt, blijkt uit de archieven van de gemeente Haren, nadat in juni van dat jaar door de NS de bouwvergunning werd aangevraagd, die al na één maand – kom daar nu nog eens om – door de gemeente werd verstrekt. Het onderkomen was bedoeld voor de rayonverkeersleiding.

Een paar jaar eerder, in 1967, was iets noordelijker aan de spoorlijn, vlakbij de plek waar even later het nieuwe station Haren zou verrijzen, al een bunker gebouwd ten behoeve van de NS-districtsleiding in deze regio. Ook die bunker is er nog steeds, overwoekerd en volgelopen met water, in het bosje naast het perron.